Mogelijk effect hergebruik bouwmaterialen op kwaliteit bodem

 

In een circulaire economie worden bouwmaterialen langer en op nieuwe manieren hergebruikt. Dat is duurzaam, maar in bouwmaterialen kunnen vervuilende stoffen zitten zoals metalen. Om te voorkomen dat deze in de bodem terechtkomen zijn er kritische emissiewaarden. Dat is de maximale hoeveelheid van een vervuilende stof die in het milieu terecht mag komen. Het RIVM beschrijft in dit onderzoek hoe deze waarden tot stand zijn gekomen. Ook verkent het RIVM hoe nieuwe toepassingen en eigenschappen van het materiaal deze waarden beïnvloeden.

Hergebruik van bouwmaterialen

Nederland werkt aan een circulaire economie in 2050. Dat betekent dat er zo min mogelijk afvalstoffen zijn en zo veel mogelijk producten en materialen worden hergebruikt. Bouwmaterialen worden dan langer en op nieuwe manieren gebruikt. 
Bijvoorbeeld puin als verharding onder wegen. Om te voorkomen dat dit schadelijke effecten heeft op bodem en grondwater, zijn er in het verleden kritische emissiewaarden vastgesteld. 

Het RIVM beschrijft in dit onderzoek de manier waarop de kritische emissiewaarden van bouwmaterialen destijds zijn bepaald. Daarmee is de kennis over deze methode weer actueel. Zo kan het RIVM het ministerie goed adviseren over oude en nieuwe emissiewaarden.  

Nieuwe materialen en toepassingen

De kritische emissiewaarden gaan uit van een standaard gebruik. Door nieuwe toepassingen kunnen effecten op het milieu worden over- of onderschat. Daarom onderzocht het RIVM de invloed van verschillende scenario’s op kritische emissiewaarden. Uitgebreider onderzoek hiernaar wordt in 2024 afgerond.  

Voorstellen voor nieuw onderzoek 

Het RIVM doet in dit rapport ook voorstellen voor nieuw onderzoek. Bijvoorbeeld naar de manier waarop het bouwmateriaal wordt gebruikt. Een ander idee is om aparte emissiewaarden te bepalen voor de meest gebruikte bouwstoffen. Verder kan het zinvol zijn het effect van een stof te onderzoeken over een langere periode dan de honderd jaar die nu gebruikelijk is.  

Basis voor Besluit Bodemkwaliteit

Kritische emissiewaarden vormen de basis van de normen in het Besluit Bodemkwaliteit. Bouwmaterialen moeten aan deze normen voldoen voordat ze op de bodem (her)gebruikt mogen worden.

15-12-2022, Bron: RIVM.nl

Rapport:
Kritische emissiewaarden voor bouwstoffen: technische achtergrond, duiding en reconstructie Een bijdrage aan de kennisbasis voor milieunormen voor bouwstoffen

Samenvatting

Nederland werkt aan een circulaire economie in 2050. Dat betekent dat er zo min mogelijk afvalstoffen zijn en zo veel mogelijk producten en materialen worden hergebruikt. Het hergebruik van bouwstoffen draagt bij aan de circulaire economie. Maar er kunnen verontreinigende stoffen, zoals metalen, in bouwstoffen zitten die er een lange tijd uit kunnen lekken. Als bouwstoffen op de bodem worden gebruikt, kan dat een negatief effect hebben op de kwaliteit van de bodem en het grondwater.

Om dit te voorkomen hebben het RIVM en ECN (Energieonderzoek Centrum Nederland)in 2007 ‘kritische emissiewaarden’ berekend. Deze waarden geven aan hoeveel van een verontreinigend metaal uit een bouwstof mag lekken. De kritische emissiewaarden zijn de basis voor de maximale emissiewaarden uit het Besluit Bodemkwaliteit. Beleidsmakers hebben de kritische emissiewaarden gebruikt om deze normen te bepalen. Ze hebben daarbij ook andere belangen, zoals haalbaarheid, meegenomen. Bouwstoffen moeten aan deze normen voldoen als ze op en in de bodem worden gebruikt en hergebruikt.

Er komen veel nieuwe chemische stoffen en bouwstoffen op de markt. Er is daardoor aandacht voor de emissiewaarden en hoe ze zijn bepaald. Om het ministerie goed over oude en nieuwe emissiewaarden te kunnen adviseren heeft het RIVM de technische achtergrond en modellering waarmee de emissiewaarden zijn afgeleid, gereconstrueerd. De werkwijze blijkt goed te zijn herleiden omdat de reconstrueerde waarden goed overeenkomen met uitkomsten van 2007.

De kritische emissiewaarden zijn gebaseerd op een standaard scenario voor het gebruik van bouwstoffen. Als het gebruik in de praktijk anders is dan het scenario, dan kunnen effecten op het milieu worden over- of onderschat. Daarom onderzocht het RIVM de invloed van verschillende scenario’s op kritische emissiewaarden en geeft het enkele suggesties voor verder onderzoek. Bijvoorbeeld om de kritische emissiewaarden per metaal te laten afhangen van de manier waarop het bouwmateriaal wordt gebruikt. Een ander idee is om aparte emissiewaarden te bepalen voor de meest gebruikte bouwstoffen. Verder kan het zinvol zijn het effect van een stof te onderzoeken over een langere periode dan de honderd jaar die nu gebruikelijk is. Sommige stoffen komen dan pas vrij.

Rapport (cricitalemissionlimitvaluesforbuildingmaterials.pdf, 1,212 Kb) [Download]