Op 26 november is de Europese Richtlijn Bodemmonitoring 2025/2360 gepubliceerd. De richtlijn is nu in alle talen beschikbaar.
Op 23 oktober jl. heeft het Europese Parlement de EU Richtlijn Bodemmonitoring, over bodemmonitoring en bodemveerkracht, aangenomen. Dit is een belangrijke stap naar gezonde bodems in 2050. De richtlijn is nu ook in de Nederlandse taal beschikbaar.
De richtlijn Bodemmonitoring is een EU-breed kader voor het beoordelen en monitoren van bodems. Het overkoepelende en ambitieuze doel is dat in 2050 overal in Europa sprake is van gezonde bodems. In dit kader zullen de lidstaten systemen ontwikkelen en invoeren om de bodemconditie structureel te beoordelen en te monitoren.
Margot de Cleen van Rijkswaterstaat neemt ons in vogelvlucht mee in deze wet: ‘Met deze richtlijn wil de Europese Commissie toewerken naar gezonde bodems in Europa. De Europese Commissie wil dat het vermogen van de bodem om belangrijke ecosysteemdiensten te leveren, zoals voedselproductie en koolstofopslag, niet achteruitgaat, maar juist verbetert. Het idee is dat we de bodemgezondheid systematisch gaan meten en beoordelen. Door te meten, leer je namelijk wat werkt: welke maatregelen het bodemleven versterken en welke vormen van beheer je beter kunt vermijden. Zo kunnen landeigenaren en overheden, ook wij bij Rijkswaterstaat, met onze wegbermen, dijken en uiterwaarden, stap voor stap toewerken naar de beste duurzame vormen van bodembeheer.’ Margot vervolgt: ‘Daarnaast richt de richtlijn zich ook op het voorkómen van onaanvaardbare risico’s voor mens en milieu door verontreinigde locaties tijdig in beeld te brengen. Het voelt als een logische en noodzakelijke stap richting de toekomst.’
Waarom is deze richtlijn belangrijk?
‘De bodem betekent veel voor ons. De bodem herbergt ruim een kwart van alle biodiversiteit op aarde en is onze grootste natuurlijke opslagplaats van koolstof. En toch vergeten we vaak hoe kwetsbaar die bodem eigenlijk is. De bodem is een eindige bron en niet hernieuwbaar. Daarom is bescherming van de bodem nodig. Helemaal als je bedenkt dat meer dan 60% van de Europese bodems inmiddels in slechte gezondheid verkeert. En in Nederland is dat zelfs 85%.’
‘Veel mensen weten niet dat de bodem een levend ecosysteem is en dat de bijzondere eigenschappen van de bodem heel handig kunnen zijn voor mensen. De bodem kan bijvoorbeeld water vasthouden, iets wat ontzettend belangrijk is om verdroging tegen te gaan. Die natuurlijke sponswerking is een belangrijke functie voor het aanpassen aan klimaatverandering.
Daarnaast doet het bodemleven nog veel meer dan we met het blote oog kunnen zien. Het houdt vervuilende stoffen vast en breekt ze af, zodat ze niet in ons drinkwater of in de sloot terechtkomen. En het zorgt ervoor dat er voedingsstoffen vrijkomen voor planten, wat natuurlijk onmisbaar is voor de landbouw en de natuur.
Maar al deze functies werken alleen als de bodem gezond is en daarom is het goed om te meten hoe we de bodem gezond kunnen houden.’
Bron: iplo.nl
Waarom is deze belangrijke richtlijn er nu pas?
‘In 2006 was er al eens een voorstel voor een bodembeschermingsrichtlijn. Een aantal landen zag dat toen helemaal niet zitten, Nederland ook niet. De angst was dat de regels te beperkend zouden worden, een soort strak keurslijf waar je onmogelijk aan kon voldoen. Maar na lang overleg en met steeds meer inzicht in hoe belangrijk gezonde bodems zijn voor ons welzijn én voor onze welvaart, kantelde dat beeld langzaam. Uiteindelijk hebben de landen afgesproken om samen te meten en monitoren hoe de bodem zo goed mogelijk beheerd en hersteld kan worden.
Door dat met elkaar te doen, kunnen landen van elkaars ervaringen leren en dus betere keuzes maken. Intussen heeft de EU veel geld vrijgemaakt voor onderzoek naar maatregelen om bodems te beheren en het ontwikkelen van praktijken om bodemgezondheid te bevorderen. Dit is vormgegeven in het Programma ‘A Soil Deal for Europe’. Als deelnemer in de Soil Expert Group heeft Rijkswaterstaat bijgedragen aan de discussies over de invulling van de Europese Bodemstrategie en de Richtlijn die daar een uitwerking van is.’
Rijkswaterstaat en Wereldbodemdag
Rijkswaterstaat onderzoekt samen met de Provincie Gelderland in het project LIFE CO2SAND hoe grond die vrijkomt bij projecten zoals Ruimte voor de Rivier kan bijdragen aan het gezonder maken van landbouwbodems op de hoge zandgronden. Door de klei uit deze vrijkomende grond toe te voegen, kan de arme landbouwbodem weer vruchtbaarder worden, beter water vasthouden, meer koolstof vastleggen en voorkomen dat voedingsstoffen wegspoelen naar het grondwater.
Om het belang van de bodem voor onze samenleving onder de aandacht te brengen, riepen de Verenigde Naties in 2015 Wereldbodemdag in het leven. Wereldwijd wordt deze dag gevierd op 5 december. Om Sinterklaas niet voor de voeten te lopen vieren we Wereldbodemdag in Nederland op 4 december. Dit jaar vieren we deze dag voor de tweede keer in het LEF-centrum van Rijkswaterstaat. Aanmelden voor de Wereldbodemdag is helaas niet meer mogelijk.